Jeżeli dysponujesz działką rolną, możesz pokusić się o założenie sadu owocowego. Zebrane plony możesz następnie sprzedać lub przetworzyć, produkując dżemy, soki czy napoje typu cydr. Podpowiadamy, jak założyć biznes sadowniczy krok po kroku.
Jeżeli dysponujesz działką rolną, możesz pokusić się o założenie sadu owocowego. Zebrane plony możesz następnie sprzedać lub przetworzyć, produkując dżemy, soki czy napoje typu cydr. Podpowiadamy, jak założyć biznes sadowniczy krok po kroku.
- Czym jest sad owocowy – charakterystyka
- Jaka powinna być powierzchnia sadu?
- Co należy wziąć pod uwagę przy zakładaniu sadu?
- Planowane miejsce pod sad
- Podłoże sadu owocowego
- Odmiany drzew sadowniczych
- Na co zwrócić uwagę, kupując rośliny do sadu?
- Warunki formalne do założenia sadu owocowego
- Narzędzia niezbędne do prowadzenia sadu owocowego
- Jak założyć sad owocowy – podsumowanie
Czym jest sad owocowy – charakterystyka
Sadem nazywa się obszar uprawy drzew lub krzewów dostarczających jadalnych owoców. Wyróżniamy sady prowadzone przez indywidualnych sadowników oraz spółdzielnie. Plantacje takie mogą być nastawione jedynie na wytwarzanie owoców lub działać przy przetwórniach. Z reguły wyspecjalizowane gospodarstwa dysponują także chłodniami. Są to instalacje o ściśle regulowanych parametrach (temperatura, wilgotność), podobne do tych, które umożliwiają długotrwałe przechowywanie jajek na fermach drobiu.
Obecnie, wśród sadów obsadzonych „nowoczesnymi” niskopiennymi odmianami nastawionymi na wielkotowarową produkcję, istnieją wciąż tradycyjne sady przydomowe. Zbiór owoców stanowi w nich dodatek do innej działalności rolniczej, a większość owoców jest zwykle przeznaczona do konsumpcji w gospodarstwie. Jedynie nadwyżki sprzedaje się np. na targach.
Specjalnymi rodzajami sadów są plantacje ekologiczne. Bardzo często rolnicy prowadzący taką działalność zajmują się od razu przetwórstwem, produkując oznaczone specjalnym certyfikatem dżemy, kompoty, soki, cydry lub wina owocowe. Ze względu na rosnącą obecnie świadomość proekologiczną konsumentów, a także wyjątkowy smak tego typu wyrobów bywa to przedsięwzięcie bardzo opłacalne.
Jaka powinna być powierzchnia sadu?
Planując uprawę sadu owocowego, musimy rozważyć czy ma on stanowić główne źródło dochodu, dodatkowe, a może produkować owoce jedynie na nasz własny użytek? Przy zakładaniu plantacji należy więc wziąć pod uwagę wydajność z hektara. Dla różnych gatunków, a nawet odmian, jest ona inna.
Duże znaczenie ma także kultura rolna, czyli ilość oprysków, nawożenie i różnego rodzaju zabiegi pielęgnacyjne. Przyjmuje się jednak, że z popularnych drzew owocowych w naszych warunkach klimatycznych można uzyskać średnio:
- czereśnie: ok 5-14 ton/ha
- jabłonie: 40-50 ton/ha
- śliwy: 15-20 ton/ha
- grusze: 20-30 ton/ha
- wiśnie: 10-20 ton/ha
Przeznaczając więc ziemię pod uprawę, trzeba zrobić to pod kątem możliwości dalszego przerobu owoców.
Co należy wziąć pod uwagę przy zakładaniu sadu?
Tworząc sad owocowy, musimy rozważyć opłacalność prowadzania tego typu działalności. Czy w okolicy znajdują się przetwórnie mogące odebrać od nas towar? Jeżeli nie, trzeba wziąć pod uwagę przyszłe koszty transportu, inwestycje związane z ewentualną budową magazynu (chłodni) oraz ewentualnie zainwestować we własny zakład przetwórczy.
Sadownicy mieszkający blisko dużych ośrodków miejskich zajmują się często sprzedażą bezpośrednią, np. na targowiskach. Jeżeli jednak mieszkamy w oddaleniu od dużych miast, taki handel może okazać się problematyczny. Przy okazji prowadzenia sadu możliwa jest też inna działalność, np. produkcja miodu lub uprawa warzyw.
Trzeba również wiedzieć, że aby sad zaczął na siebie zarabiać, upłynie dobrych kilka lat. W tym czasie ratunkiem okazują się różne dopłaty do rolnictwa, zwłaszcza przy sadzeniu odmian wpieranych przez Unię Europejską. Specjalne programy pomocowe dostępne są też dla rolników ekologicznych.
Kolejna kwestia to dostępność siły roboczej, ponieważ niewiele owoców można zbierać za pomocą kombajnów. Rzeczą niezmiernie ważną jest także nieprzewidywalność. W dobrych latach plony będą rekordowe i cena za owoce bardzo spadnie. Jeżeli zaś wiosną przyjdą siarczyste mrozy – nie zbierzemy prawie nic.
Planowane miejsce pod sad
Rolnicy, którzy myślą jak założyć fermę drobiu lub uprawę pieczarek, nie potrzebują miejsca o specjalnych wymaganiach. Sytuacja zmienia się jednak diametralnie, gdy planujemy uprawę sadowniczą.
Większość gatunków drzew owocowych wymaga miejsc nasłonecznionych, ale zacisznych. Jest to bardzo ważne zwłaszcza dla jabłoni oraz brzoskwini i morel. Rosną one dobrze na południowych stokach łagodnych wzniesień. Należy unikać sadzenia drzew w dolinach i nieckach, ponieważ występują tam tzw. zastoiska mrozowe, które przełożą się na niższe plony. Z tego również powodu dla większości drzew nie będą odpowiednie rejony górskie oraz podgórskie, gdzie klimat jest zimniejszy, a głębokie spadki temperatury możliwe są nawet pod koniec maja lub na początku czerwca.
Kolejny ważny aspekt to zbadanie poziomu wód gruntowych – ich głębokość powinna wynosić nie mniej niż ok. 70-100 cm. Starsze odmiany drzew tolerują poziom nawet do 50 cm.
Podłoże sadu owocowego
Sad wymaga dość żyznej ziemi. Najlepsze są gleby gliniaste i gliniasto-piaszczyste, średnio zwięzłe. Odczyn pH powinien wynosić ok. 5,5-6,5.
Przed posadzeniem drzew trzeba przygotować podłoże. Niezbędna jest orka, a na ziemi skłonnej do ubijania się zabieg głęboszowania do 70-80 cm. Pozwoli on uniknąć sytuacji związanej z występowaniem tzw. podeszwy podłużnej. Zwłaszcza na glebach ciężkich i średnio/słabo przepuszczalnych może powstać warstwa zbitej ziemi, która utrudnia odpływ wody i przyswajanie substancji mineralnych.
Następnie glebę się wapnuje, a dopiero później nawozi nawozami fosforowo-potasowymi. Żyzność ziemi doskonale poprawią także: obornik, gnojowica czy nawet podłoża po produkcji grzybów.
Należy pamiętać, że drzewa owocowe o tradycyjnym pokroju sadzimy w odstępach co 4 m, natomiast półkarłowe co 2-3 m. Odmiany karłowe oraz krzewy umieszcza się w rzędach nawet co 1 m.
Odmiany drzew sadowniczych
Kwestią kluczową jest odpowiedni do naszych potrzeb dobór gatunków oraz odmian. Należy przy tym pamiętać, że nowoczesne kultywary, chociaż dają efektownie wyglądające i bardzo smaczne owoce, z reguły są dużo bardziej wrażliwe na mróz, szkodniki oraz choroby od odmian tradycyjnych. Poniżej przedstawiamy uniwersalne odmiany drzew owocowych do sadów różnego typu:
- jabłonie: Gold Milenium, Antonówka, Golden Delicious, Muna
- grusze: Faworytka, Bonkreta Wiliamsa, Triumf Packhama
- śliwy: Herman, Cacanska Rana, Haganta
- czereśnie: Rivan, Burlat, Merton Premier
- wiśnie: Kelleris, Nefris, Nana, Debreceni Botermo
Wybierając drzewa do sadu, trzeba pamiętać, że poszczególne odmiany będą się różnić nie tylko wyglądem owoców, ale także terminem owocowania. Jeżeli planujemy założyć gospodarstwo ekologiczne, warto też pochylić się nad tradycyjnymi odmianami i np. posadzić jabłonie Renety, wiśnię ptasią czy śliwki Węgierki.
Na co zwrócić uwagę, kupując rośliny do sadu?
Podczas kupowania drzew do sadu należy korzystać z usług certyfikowanych szkółek oraz centrów ogrodniczych. Nabywa się zwykle drzewka jednoroczne, tzw. okulant, lub dwuroczne, które mają kilka pędów bocznych. Sadzonki mogą być z odkrytym systemem korzeniowym lub z korzeniami w specjalnej siatce, którą zakopuje się w ziemi (jest biodegradowalna).
Należy zwrócić uwagę na wszelkiego rodzaju uszkodzenia i nietypowy wygląd drzewek. Ciemne przebarwienia mogą być bowiem znakiem przemarznięcia lub chorób. Zarażone drzewko nie dość, że samo zmarnieje, to jeszcze może przenieść chorobę na resztę plantacji.
Sadzonki w żadnym wypadku nie powinny być też wysuszone oraz nosić śladów żerowania szkodników. Warto więc uważać na „promocje” i starannie przyglądać się przecenionym egzemplarzom lub szybko nanieść stosowny oprysk.
Warunki formalne do założenia sadu owocowego
Aby założyć sad, należy mieć ziemię rolną. Można ją także do tego celu wydzierżawić lub nabyć. Teoretycznie bez większych przeszkód zrobią to osoby ze statusem rolnika indywidualnego. Jak zostać rolnikiem? Wymagane jest posiadanie kwalifikacji (ukończenie szkoły rolnej i odpowiedni staż pracy), zamieszkiwanie przez 5 lat daną gminę oraz posiadanie nieruchomości rolnej (do 300 ha). Przez cały ten czas trzeba też samodzielnie prowadzić gospodarstwo. W praktyce rolnikiem zostaje się więc obecnie głównie przez oddziedziczenie gospodarstwa lub zawarcie związku małżeńskiego z osobą, która już jest rolnikiem. Należy bowiem pamiętać, że ograniczenia te nie dotyczą najbliższych krewnych chcącego sprzedać ziemię. Co ważne – rolnicy mogą bez przeszkód wytwarzać wszelkiego rodzaju przetwory owocowo-warzywne i je sprzedawać.
Osoba bez statusu rolnika nie założy zatem dużej, wielkotowarowej plantacji. Może jednak spróbować kupić ziemię rolną o powierzchni do 1 ha. Na taką transakcję musi jednak wyrazić zgodę Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. Nabywca działki może następnie spróbować zdobyć potrzebne kwalifikacje rolnicze, aby po kilku latach móc rozszerzyć działalność.
Trzeba przy tym pamiętać, że nawet hektarowy sad przyniesie całkiem niezłe plony, a co za tym idzie, może stanowić ważne źródło dodatkowego dochodu. Taki areał będzie też odpowiedni, jeżeli myślimy np. o wytwarzaniu ekologicznych produktów klasy premium.
Narzędzia niezbędne do prowadzenia sadu owocowego
Żeby prowadzić sad owocowy, potrzebny będzie sprzęt do gospodarstwa rolnego. Przede wszystkim należy zaopatrzyć się w pług, kultywator lub glebogryzarkę, którymi przygotujemy glebę pod posadzenie drzew. Warto zakupić także traktorek. Posłuży on m.in. do podczepienia opryskiwacza środków ochrony roślin oraz wózka do przewożenia zebranych owoców. Innymi narzędziami, które na pewno będą przydatne są:
- szpadle,
- grabie,
- piły do gałęzi,
- sekatory,
- nożyce,
- kosiarki do trawy,
- drabiny,
- skrzynki.
Czasem niezbędny może okazać się zakup kombajnu do owoców. Tego typu urządzeń używa się zwłaszcza na plantacjach nastawionych na zbiór surowca do szybkiego przerobu w branży spożywczej lub farmaceutycznej.
Jak założyć sad owocowy – podsumowanie
Założenie sadu może być całkiem dobrym pomysłem na własny biznes. Trzeba jednak wcześniej dobrze obmyślić profil działalności, wybrać odpowiednie gatunki i odmiany drzew, a także przygotować ziemię pod uprawę. Niestety osoby niebędące rolnikami muszą zadowolić się sadami o mniejszych powierzchniach. Należy przy tym pamiętać, że nawet drzewa posadzone w ogródku działkowym lub przydomowy sad owocowy pozwolą zaopatrzyć się w całkiem spory zapas jabłek czy gruszek do bezpośredniego spożycia i na przetwory. Nadwyżkę można też sprzedać np. na targu lub do restauracji stosujących dekoracje z owoców lub warzyw.
Prowadzenie sadu nie jest jednak czynnością prostą i wymaga sporych nakładów pracy. Drzewa potrzebują okresowego przycinania, nawożenia oraz zabezpieczania przed szkodnikami czy chorobami. Niektóre wrażliwe odmiany trzeba także chronić przed mrozami.
Udostępnij