Szlifowanie drewna krok po kroku – poradnik eksperta

Szlifowanie drewna to podstawowy sposób obróbki tego materiału. Pomaga w przygotowaniu powierzchni do lakierowania czy malowania. Sprawdź, jaką szlifierkę do drewna wybrać oraz co zrobić, żeby nadać meblom czy podłodze pięknego wyglądu. 

Po co szlifować drewno?

Zacznijmy od odpowiedzi na podstawowe zagadnienie. Czemu służy szlifowanie drewna? Przedmioty wykonane z tego naturalnego materiału nie są tak odporne na upływ czasu czy zarysowania, jak wyroby z metali czy kamienia. Z drugiej strony w tym tkwi w nich urok. Każda deska ma unikalny układ słojów, a meblom czy podłogom drewnianym można przez lata nadawać różną fakturę i barwę. 

Szlifowania drewna polega na wyrównywaniu i wygładzaniu jego powierzchni. Wierzchnia warstwa staje się jednolita. Szlifowanie to podstawowa czynność, którą należy wykonać przed aplikacją impregnatów czy malowaniem. Produkty do ochrony drewna i jego dekoracji będą się lepiej trzymać po odpowiednio przeprowadzonej szlifierce.  

Ponadto, dzięki szlifowaniu możesz pozbyć się z drewnianych powierzchni rys. Czynność ta to również pierwszy krok do odnowienia podłogi, stołu bądź komody. Dzięki papierowi ściernemu lub szlifierce do drewna usuniesz starą farbę, lakier czy klej. 

Szlifowanie drewna może też okazać się konieczne, jeśli chcesz użyć okleiny. Jeżeli planujesz łączyć drewniane elementy przy pomocy kleju, miejsca styku równie będzie dobrze wyszlifować.  

Drewno jest materiałem bardzo plastycznym i stosunkowo łatwo poddaje się obróbce. Jakie są najważniejsze zagadnienia związane z jego szlifowaniem? 

Techniki szlifowania drewna

Można wyróżnić dwie zasadnicze techniki szlifowania drewna: ręczne oraz maszynowe, czyli takie, w którym będziesz korzystać ze specjalistycznego narzędzia pod postacią szlifierki. Jakie są zasadnicze różnice? 

Ręczne szlifowanie drewna polega na używaniu papieru ściernego. Będzie to dobra metoda, jeśli nie masz dużego doświadczenia w korzystaniu z elektronarzędzi lub generalnie ze szlifowaniem. Obrabiając drewno ręcznie będziesz mieć większą kontrolę nad procesem, a ryzyko, że uszkodzisz drewno będzie mniejsze. 

Szlifowanie ręczne nie oznacza, że nie możesz skorzystać z narzędzi. Papier możesz przymocować do specjalnego uchwytu, bloku bądź klocka. Tego typu prosty, ale ułatwiający pracę sprzęt będzie szczególnie przydatny, jeśli chcesz szlifować większe powierzchnie drewna.  

W przypadku techniki ręcznej warto podkreślić jeszcze jeden fakt. Taka metoda będzie dobra, jeżeli chcesz szlifować drewno bardzo miękkie lub miękkie, czyli takie, które łatwo poddaje się obróbce. Drewno o twardości średniej lub wysokiej może wymagać szlifowania maszynowego. 

Szlifierka do drewna to urządzenie, które znacznie przyspieszy działania związane z wygładzaniem i wyrównywaniem powierzchni. Ponadto, dzięki urządzeniu możesz uzyskać bardziej równomierną strukturę drewna.  

Wprawdzie szlifowanie ręczne może okazać się tańsze, bo de facto potrzebujesz tylko kilku płacht papieru ściernego o różnej granulacji, to w dłuższej perspektywie zakup szlifierki może być bardziej opłacalny. Dzięki urządzeniu nie tylko zaoszczędzisz czas. Szlifierka to narzędzie często bardzo uniwersalne, które wykorzystasz zarówno do obróbki drewna, jak i metalu, przy wielu pracach w domu, ogrodzie czy garażu. 

Szlifowanie mebli drewnianych

Technikę szlifowania drewna powinno się wybrać nie tylko przez wzgląd na doświadczenie i koszty, ale także rodzaj przedmiotu, nad którym chcesz pracować. Jest to ważne szczególnie w przypadku mebli. 

Od czego zależy technika szlifowania? Jeżeli zamierzasz szlifować drewniany stół, blat, górę komody czy boki szafy, wydajniejszym i bardziej praktycznym rozwiązaniem może być zastosowanie szlifierki do drewna. Bardzo dobrze sprawdza się ona w przypadku płaskich i większych powierzchni. 

Ręczne szlifowanie większych mebli drewnianych może być trudne i czasochłonne. Stosuj ten sposób obróbki raczej wtedy, gdy masz do czynienia z kątami i wygięciami, wszelkiego rodzaju zdobieniami czy elementami wykończeniowymi. 

Podstawowa zasada brzmi więc: do większych powierzchni i ogólnego szlifowania lepiej może nadawać się szlifierka, a do detalingu ręczne używanie papieru ściernego. 

Jaki papier ścierny wybrać do szlifowania drewna?

Bez względu na to, czy będziesz szlifować ręcznie, czy przy pomocy szlifierki do drewna, będziesz potrzebować odpowiedniego papieru ściernego (w przypadku urządzenia będzie to najpewniej tarcza do drewna z przymocowanym papierem). Obróbka będzie wymagać kilku rodzajów papieru o różnej granulacji, zwanej też ziarnistością. 

Czym ona jest i jakie są różnice w poszczególnych papierach ściernych do drewna? Granulacja określa, jak duże są ziarna. Im numer papieru ściernego jest mniejszy, tym ich grubość większa. 

Popularna klasyfikacja papierów ściernych do drewna przedstawia się następująco: 

• gruba ziarnistość: 40-60,  
• średnia ziarnistość: 80-120,  
• drobna ziarnistość: 150-180,  
• bardzo drobna ziarnistość: 220-240, 
• super drobna ziarnistość: od 280 wzwyż. 

Podczas szlifowania drewna przechodzi się stopniowo przez różne gradacje, zaczynając od papieru ściernego grubszego (o niskim numerze) do coraz drobniejszego (o numeracji wyższej). Innymi słowy, rozpoczynasz od mocniejszego i bardziej agresywnego szlifowania, a następnie przechodzisz do delikatniejszego wygładzania i dopracowywania powierzchni drewnianej. 

Jaki papier ścierny do drewna stosować w zależności od sytuacji? Jeżeli szlifujesz drewno surowe, dobrze będzie zacząć od granulacji na poziomie od 80 do 100. Papierem ściernym o takiej ziarnistości usuniesz największe niedoskonałości i zagłębienia. Jeżeli powierzchnia wymaga naprawdę dużej obróbki, możesz zastosować nawet jeszcze grubszy papier ścierny do drewna, na przykład o granulacji 40 bądź 60. Duże ziarna przydadzą się też w sytuacji, w której z mebla lub innego przedmiotu chcesz usunąć starą farbę, lakier czy klej. 

Usuwaniu kolejnych warstw szorstkiej tekstury posłuży papier o ziarnistości od 100 wzwyż. Ostateczne prace szlifierskie na drewnie zaleca się zakończyć na granulacji od 180 do 220. Drobniejszego papieru możesz użyć już do polerowania, czyli do pracy na drewnie już pokrytym odpowiednim preparatem. 

Dlaczego nie powinno się przesadzać z używaniem papieru ściernego o zbyt małych ziarnach? Drewno nawet po szlifowaniu powinno mieć fakturę, a nie być idealnie gładkie. Inaczej możesz mieć problem na etapie zabezpieczania czy malowania. Lakier bądź farba mogą nie przylegać do powierzchni, nie “zwiążą się” z drewnem i mogą zacząć się po pewnym czasie łuszczyć. Wtedy proces szlifowania drewna będzie prawdopodobnie trzeba zacząć od początku. 

Gradacja papieru ściernego do drewna jest także istotna ze względu na kolorystykę. Jeśli chcesz, żeby po pokryciu preparatem zabezpieczającym powierzchnia była ciemniejsza, zastosuj papier grubszy. Im mniejsza będzie ziarnistość (czyli im większy numer), tym ostatecznie drewno będzie jaśniejsze. 

Szlifowanie a typ drewna

Granulację papieru ściernego możesz też dobrać do twardości drewna. Im dany materiał będzie bardziej odporny na ścieranie, tym bardziej gruboziarnisty papier możesz zastosować. 

Przykładowo, szlifowanie drewna o wysokiej twardości, jakim jest na przykład dąb, możesz zacząć od papieru ściernego o ziarnistości na poziomie 120, by następnie przejść do 150 i zakończyć na 180. W przypadku drewna miększego, typu lipa, świerk czy orzech, możesz wykorzystać papier ścierny o granulacji odpowiednio 150, 180, 220. 

Wprawdzie w trakcie szlifowania drewna powinno się przechodzić z jednej granulacji do drugiej, ale dopuszcza się pominięcie jednej z nich i na przykład zastosowanie papieru o ziarnistości 150 po obróbce surowego drewna papierem 100. Musisz się jednak w takiej sytuacji liczyć z tym, że finalny efekt możesz być gorszy niż wtedy, gdy będziesz trzymać się kolejnych poziomów ziarnistości. 

Jaki będzie uniwersalny zestaw papierów ściernych do drewna? Najlepiej będzie, jeśli zaopatrzysz się w arkusze lub tarcze do drewna o granulacji od 100, przez 120, 150 oraz 180, do 220 (do końcowej obróbki). 

Jaką szlifierkę do drewna wybrać?

Szlifierki to urządzenia o wielu zastosowaniach. Pozwalają na pracę przy takich materiałach, jak metal czy kamień. A jaka szlifierka do drewna będzie najlepsza?  

Szlifierki kątowe 

Szlifierka kątowa to narzędzie, którym możesz ciąć materiały lub oczyszczać różnego rodzaju materiały. Rzecz jasna, może też służyć do szlifowania. 

Zaletą kątowki jest stosunkowo niska cena oraz uniwersalność. Żeby przy jej pomocy szlifować drewno, będziesz potrzebować tarczy lamelkowej lub dysku szlifierskiego do przymocowania tarczki ściernej.  

Przez wzgląd na stosunkowo grube ziarna, tarcza lamelkowa może Ci posłużyć do wstępnych prac nad twardszym lub chropowatym drewnem, wymagającym mocniejszej obróbki. Nie poleca się korzystania z niej bez odpowiedniej wprawy. Dlaczego? Nieumiejętne obchodzenie się ze szlifierką kątową z tarczą lamelkową może skończyć się uszkodzeniem lub nawet przypaleniem drewna. 

Bezpieczniejszym rozwiązaniem jest dysk szlifierski, do którego można przymocować tarcze do drewna o różnej granulacji. Stosuje się w ich przypadku takie oznaczenia ziarnistości, jak przy papierze ściernym. Korzystając z krążków ściernych masz więc większe pole manewru w porównaniu do tarczy lamelkowej. 

Szlifierki tarczowe 

Szlifierki tarczowe to najczęściej urządzenia stacjonarne. Tego typu sprzęt ma zamontowany pionowo dysk oraz regulowaną podstawę, na której można umieścić obrabiany przedmiot.  

Plusem takiej szlifierki do drewna jest stabilność. Przy jej pomocy można wykonać bardzo precyzyjne szlify. Najczęściej poleca się ją do szybkich prac przy mniejszych elementach drewnianych. 

Szlifierki oscylacyjne 

Szlifierki oscylacyjne mają najczęściej prostokątną lub zbliżoną do trójkąta tarczę do drewna. Z racji swojej prostoty i łatwości użytkowania, poleca się je osobom, które mają nawet małe doświadczenie związane ze szlifowaniem.  

Szlifierka oscylacyjna pozwoli Ci na obróbkę zarówno większych powierzchni płaskich, jak i trudniej dostępnych miejsc. Szczególnie dobrze sprawdzi się, jeśli chcesz szlifować miękkie drewno. 

W porównaniu do szlifierek kątowych czy tarczowych, podczas korzystania ze tego rodzaju sprzętu łatwiej utrzymasz czystość. Przykładowo, szlifierka oscylacyjna MSW-SAN105 ma specjalny adapter, do którego można podłączyć odkurzacz. Będzie on zbierał pył podczas szlifowania. 

Szlifierki mimośrodkowe 

Szlifierki mimośrodkowe to swego rodzaju rozwinięcie szlifierek oscylacyjnych. Podczas pracy tarcza tego typu sprzętu wykonuje zarówno ruchy oscylacyjne, jak i obrotowe.  

Takie urządzenia często cechują się większą mocą w porównaniu do szlifierek oscylacyjnych. Dzięki temu sprawdzają się także przy obróbce drewna twardszego czy zdzieraniu starej farby. Dobrze nadają się do większych powierzchni, ale przez okrągły kształt tarczy mogą być mniej efektywne przy obróbce narożników w stosunku do modeli oscylacyjnych. 

Szlifierki taśmowe

Szlifierki taśmowe bardzo dobrze nadają się do szlifowania bardzo dużych powierzchni drewnianych, na przykład podłóg czy boazerii. Używanie może wymagać większej wprawy w porównaniu do innych szlifierek, za to obróbka nawet twardego materiału pójdzie Ci szybciej. 

Szlifierka taśmowa do drewna może mieć uchwyt, który pozwala na pracę stacjonarną. Istnieją też warianty bezprzewodowe. Na przykład, szlifierka akumulatorowa MSW-POL400AKKL pozwoli Ci dotrzeć do trudniej dostępnych miejsc i obrabiać elementy nawet pod kątem 270 stopni. 

Przygotowanie do szlifowania drewna

O czym pamiętać, zanim zaczniesz szlifować drewno? Przygotuj płachty papieru ściernego o różnej granulacji oraz dodatkowe narzędzia, jak nóż do tapet, którym przytniesz papier do odpowiedniej wielkości. Przyda się też blok lub uchwyt do papieru ściernego. Jeżeli będziesz używać szlifierki, przyszykuj komplet tarcz do drewna. 

Oczyść wstępnie powierzchnię, ale zadbaj o to, żeby drewno nie nasiąknęło wilgocią. Przygotuj także odkurzacz lub zmiotkę, żeby na bieżąco pozbywać się pyłu ze szlifowanego miejsca. 

Jak szlifować drewno?

Podczas szlifowania trzymaj się przede wszystkim wspomnianej wcześniej zasady dotyczącej ziarnistości papieru ściernego lub tarczy do drewna. Najpierw używaj grubszego papieru, potem takiego o średniej ziarnistości, a następnie drobnoziarnistego. 

Papieru lub szlifierki nie dociskaj zbyt mocno do drewna. Nie skupiaj się też tylko na jednym fragmencie. Inaczej możesz uszkodzić drewno lub doprowadzić do sytuacji, w której powstanie zagłębienie, do którego trzeba będzie równać. 

Regularnie czyść szlifowane drewno, co każdą zmianę granulacji lub częściej. Jeżeli pozostawisz pył, to drobiny mogą wbić się w materiał i zostawić rysy. Najlepiej po zmieceniu lub odkurzaniu przetrzyj drewno miękką, suchą ściereczką. 

W trakcie szlifowania włókna są w zasadzie rozrywane. Dlatego bardzo ważną kwestią jest, żeby szlifować wzdłuż słoi! Jeżeli przetrzesz papierem bądź tarczą drewno w poprzek, zaczniesz podważać włókna. Na powierzchni pozostaną nieestetyczne zagłębienia, będzie ona nierówna. Ubytków prawdopodobnie nie zamaskuje olej czy farba. 

Detale możesz obrabiać gąbeczką otoczoną papierem ściernym lub specjalną gąbką ścierną. Łatwiej będzie Ci rozłożyć nacisk i dotrzeć do trudniej dostępnych zagłębień. 

Szlifowanie drewna na mokro

Szlifowanie drewna na mokro to specyficzna technika obróbki. Kiedy się ją stosuje? 

Jest to metoda, która pozwoli Ci na bardzo dokładne wykończenie drewnianej powierzchni, wręcz jej wypolerowanie. Jest wykorzystywana m.in. przez lakierników samochodowych i specjalistów od detalingu, ale sprawdzi się przy drewnie. 

O czym przede wszystkim warto pamiętać? Szlifowanie drewna na mokro i szlifowanie mokrego drewna to nie to samo.  

Bez względu na to, jaką technikę stosujesz, drewno powinno być możliwe suche. Jeżeli zmoczysz je wodą i zaczniesz szlifować, możesz zniszczyć papier ścierny i powierzchnię, za to z obróbki będą nici. Drewno może zmienić się w gąbkę i nie zetrzesz równo warstwy, którą chcesz wyrównać. 

Przy szlifowaniu na mokro nie moczy się samego drewna. Stosuje się wodoodporny papier ścierny. Na początku wkładasz go do wody, która służy za substancję zmniejszającą tarcie.  

Szlifowanie drewna na mokro umożliwi Ci pozbycie się ostatnich niedoskonałości z obrabianej powierzchni. Warto przy tym pamiętać, że tę technikę powinno się stosować już po pokryciu mebla czy podłogi pierwszą warstwą preparatu zabezpieczającego. 

Przy szlifowaniu drewna na mokro stosuje się papier ścierny o innej ziarnistości w porównaniu do szlifowania na sucho. Powinien to być papier drobnoziarnisty, o granulacji przekraczającej większej niż 200 lub 300. 

Wykończenie drewna

Co zrobić, gdy już zakończysz szlifowanie drewna? Możesz je wykończysz przy wykorzystaniu jednego z wielu preparatów, które nie tylko zabezpieczą powierzchnię, ale nadadzą drewnu specyficznego koloru. 

Podstawą może być impregnat. Zabezpieczy on drewno przed promieniowaniem słonecznym czy wilgocią. Może być wzbogacony o pigmenty, które nadadzą drewnu koloru, pozostawiając przy tym widoczne słoje.  

Uzupełnieniem może być lakier, który dodatkowo tworzy warstwę uodparniającą drewno na ścieranie i uszkodzenia mechaniczne. Powłoka lakieru może być półprzezroczysta lub przezroczysta, dzięki czemu drewno zachowa swoją naturalną barwę. 

Możesz też skorzystać z tradycyjnych preparatów, jak wosk bądź olej. Jeżeli chcesz, żeby drewniane elementy czy meble miał konkretny kolor, rozwiązaniem jest zastosowanie odpowiednich farb. Pokryją one naturalną strukturę, a przy tym stworzą powłokę chroniącą przed promieniowaniem UV oraz wilgocią. 

Szlifowanie drewna – podsumowanie

Szlifowanie drewna nie jest bardzo trudne. Trzeba przede wszystkim pamiętać o zastosowaniu papieru lub tarcz o odpowiedniej i stopniowej ziarnistości. Jeżeli zamierzasz korzystać ze szlifierki do drewna, przetestuj ją na desce czy meblu, który możesz bez żalu uszkodzić. Później, w trakcie właściwego szlifowania, będzie Ci łatwiej, będziesz znać możliwości sprzętu. Pamiętaj o zasadach bezpieczeństwa. Stosuj rękawice, maseczkę i okulary ochronne.