Multimetr jest podstawowym narzędziem pracy elektryka, elektronika, a także majsterkowicza. Liczba dostępnych na rynku modeli oferujących różne funkcje może przyprawić o zawrót głowy. Podpowiadamy, na co zwrócić uwagę przy wyborze odpowiedniego miernika oraz jaki jest lepszy – tradycyjny czy cyfrowy.
Multimetr jest podstawowym narzędziem pracy elektryka, elektronika, a także majsterkowicza. Liczba dostępnych na rynku modeli oferujących różne funkcje może przyprawić o zawrót głowy. Podpowiadamy, na co zwrócić uwagę przy wyborze odpowiedniego miernika oraz jaki jest lepszy – tradycyjny czy cyfrowy.
Sprzętem must have dla każdej osoby zajmującej się diagnostyką instalacji, urządzeń elektrycznych lub elektronicznych jest multimetr. Obecnie w sprzedaży istnieje bardzo szeroki wybór tego typu urządzeń. Najtańsze przyrządy pomiarowe można dostać nawet na stacji benzynowej, a ich cena będzie oscylowała w granicach kilkunastu złotych. Na popularnych serwisach aukcyjnych taki podstawowy multimetr umożliwiający pomiar napięcia stałego (DC) i zmiennego (AC) oraz rezystancji kupimy już nawet za kilka złotych.
Czy warto nabywać tego typu tanie multimetry? Jeżeli nie zależy nam na dokładności pomiaru, a sprzęt będzie użyty jedynie raz czy dwa w sytuacji awaryjnej – to tak. W przypadku kiedy multimetr ma posłużyć nam dłużej, to w trosce o jakość pracy, a także bezpieczeństwo użytkowania, warto rozejrzeć się za urządzeniem wyższej jakości. Dodatkowo budżetowe modele nie mają z reguły wielu cennych funkcji, które są po prostu wielu osobom niezbędne.
Multimetr – do czego go będę używał?
Zastanawiasz się, jaki multimetr kupić? Na początek musisz dokładnie rozważyć, do czego będzie on używany. Trzeba przy tym zaznaczyć, że w typowym przypadku miernik będzie wykorzystywany najczęściej do sprawdzenia stanu naładowania baterii (np. akumulatora w samochodzie), wyszukania urządzenia „kradnącego” prąd w aucie, zdiagnozowanie postojowego poboru prądu, kontroli świec żarowych, określenia strat na przewodzie, sprawdzenia napięcia przewodzenia, wyszukania przerwanych obwodów i szukania napięcia na kablach. W przypadku tego typu urządzeń po prostu wpina się sondy w odpowiednie wejście (slot) i obraca pokrętłem w celu ustawienia właściwej funkcji. Wartość pojawi się na wyświetlaczu (w przypadku tradycyjnych mierników analogowych wskaże ją wskazówka). Warto przy tym zaznaczyć, że podświetlenie ekranu sprawdzi się w wielu sytuacjach – np. w przypadku nocnej pracy w terenie, operowaniu urządzeniem w trudno dostępnych i ciasnych miejscach lub pełnym słońcu (np. realizując prawidłowe ustawienie anteny satelitarnej).
Podczas analizy ofert różnych producentów niezbędne będzie sprawdzenie specyfikacji technicznej sprzętu w celu zweryfikowania, jakimi dokładnie pomiarami dany multimetr dysponuje. Najistotniejszymi funkcjami dla typowych użytkowników są:
- Pomiar napięcia – instalacje mogą działać, korzystając z różnego napięcia – stałego (DC) lub przemiennego (AC). Warto zatem zweryfikować, jakiego rodzaju urządzenia będą diagnozowane. Multimetr musi mieć szczytową wartość zakresu pomiaru dużo większą od spodziewanego w danym miejscu napięcia. Dodatkowo w krajach takich jak Polska obowiązuje napięcie 230 V, więc stosowane powszechnie za oceanem multimetry z zakresem 0-200 V będą nieodpowiednie.
- Pomiar prądu (AC/DC) – tutaj również należy dobrać sprzęt zgodnie z parametrami badanego obwodu. W przypadku użycia zbyt słabego miernika może dojść do zwarcia i uszkodzenia multimetru, a nawet sytuacji groźnej dla elektryka.
- Rezystancja – mierzenie rezystancji stosowane jest podczas diagnostyki urządzeń (muszą być wtedy odłączone od obwodu i wymusza się przez nie przepływ prądu), a także do sprawdzania ciągłości obwodów. W przypadku zwarcia wartość rezystancji będzie niewielka, natomiast gdy obwód jest otwarty – nieskończona.
- Termometr – czasami warto zaopatrzyć się w miernik 2-kanałowy. Można wówczas jednocześnie sprawdzić temperaturę na wejściu oraz wyjściu danego urządzenia (np. kompresora), a sprzęt sam wyliczy różnicę. Zakres pomiaru temperatury zależy głównie od rodzaju zastosowanej w danym multimetrze termopary.
- Test diody – polega na zmierzeniu spadku napięcia na końcu diody, co umożliwia zweryfikowanie poprawności przewodzenia.
- Pomiar pojemności – typowe multimetry będą odpowiednie do pomiaru pojemności kondensatorów wysokiej jakości. Jak sprawdzić kondensator stratny? W ich przypadku lepiej używać dokładniejszych mostków CLC.
- Pomiar prądu miernikiem cęgowym – jest to bardzo bezpieczna metoda wykorzystująca tzw. efekt Halla. Istnieją modele realizujące pomiar prądu DC i AC.
Bardzo zaawansowane mierniki dla profesjonalistów posiadają wiele funkcji, dzięki którym da się diagnozować bardzo złożone usterki. Należą do nich: zapis danych pomiarowych, sprawdzenie następstwa faz, pomiar mocy miernikiem cęgowym, bezdotykowe wykrywanie napięcia, filtr LPF, funkcja smart Ω (kompensacja przy rezystancji), funkcja ZLOW (niskiej impedancji) itp. Multimetr cyfrowy tego rodzaju może posiadać około 50 funkcji.
Co należy wziąć pod uwagę przy wyborze multimetru?
Przy wyborze multimetru należy zwrócić uwagę również na cechy, które bezpośrednio przełożą się na wygodę użytkowania. Kwestiami istotnymi są np.:
- rozdzielczość – polega na określeniu liczby cyfr, jaką urządzenie może wyświetlić na ekranie. Zwykle multimetry pokazują cyfry pełne (np. 3, 4) i niepełne (np. 1/2, 3/4). Ułamek to w tym przypadku najwyższy poziom najwyższej cyfry, jaka może pojawić się na wyświetlaczu. Generalnie im większa liczba cyfr, tym sprzęt jest precyzyjniejszy;
- dokładność – odzwierciedla maksymalny dopuszczalny błąd danego wskazania ± (% wartości wskazanej + wartość najmniej znaczącej cyfry);
- prawdziwa wartość skuteczna TRMS – jest wartością prądu stałego, która w ciągu czasu równemu okresowi prądu przemiennego wywoła ten sam efekt cieplny, co dany sygnał prądu przemiennego. Warto przy tym zaznaczyć, że wybór odpowiedniego multimetru będzie zależeć od celowego zastosowania. W przypadku obciążenia nieliniowego mierniki bez TRMS będą pokazywały zafałszowane dane. Sprawdzą się natomiast do silników indukcyjnych, ogrzewania rezystancyjnego lub oświetlenia żarowego (obciążenia są liniowe). Tego typu urządzenia określa się jako mierniki wyświetlające wartość średnią sygnału.
Niezwykle istotna jest bez wątpienia kwestia bezpieczeństwa. W przypadku bardzo tanich mierników wątpliwej jakości użytkowanie powinno być ograniczone do pomiaru niskich wartości prądu i napięcia. Podczas sprawdzania wysokich może bowiem dojść do bardzo niebezpiecznych sytuacji. Dzieje się tak, ponieważ, aby zmierzyć prąd, trzeba szeregowo wpiąć multimetr w obwód i przepuścić przez niego całe obciążenie układu. Jeżeli obwody napięcia i prądowe będą niewłaściwie zabezpieczone, a odległości pomiędzy ścieżkami zbyt małe w niektórych przypadkach dojdzie do powstania niebezpiecznego łuku. W następstwie tej sytuacji urządzenie może nawet wybuchnąć – a to grozi pożarem lub porażeniem osoby obsługującej sprzęt.
Dlatego przed zakupem należy zawsze zweryfikować, jaką kategorią dysponuje interesujący nas sprzęt (producenci muszą podać tego typu informację). Oznacza się ją przy uwzględnieniu napięcia zasilania względem ziemi (wartość Vrms) przy wartości szczytowej (V PEAK). Jako że np. dla kategorii II (CAT II) przy 300 V wartość ta – 25000 – będzie taka sama, jak np. w kategorii III (CAT III) przy 150 V, zwykle w specyfikacji umieszcza się obie kategorie – np. CAT III 1000 V.
Multimetry powinny również posiadać stosowne certyfikaty. Podstawowym jest oznaczenie CE (Conformité Européene), które odnosi się do bezpieczeństwa, zdrowia i ochrony środowiska. Bez niego niemożliwe jest wprowadzenie produktu na obszarze Unii Europejskiej. Dodatkowo multimetry, które zostały przebadane pod kątem bezpieczeństwa, posiadają normę PN-EN 61010-1.
Warto też zwrócić uwagę na solidność wykonania. Poszczególne elementy powinny być dobrze spasowane, a całość wykonana z materiałów wysokiej jakości. W przypadku multimetrów szczególnie narażone na uszkodzenia są przewody sond oraz wszelkiego rodzaju wtyki. W tanich multimetrów psują się jako pierwsze – nawet po dwóch użyciach.
Niezbędny też jest odpowiedni futerał do przenoszenia i przechowywania zestawu. Zwykle odpowiednia będzie nylonowa saszetka lub niewielka walizka z tworzywa sztucznego.
Całkowity koszt posiadania multimetru
W przypadku użytkowników indywidualnych koszt posiadania multimetru nie ma dużego znaczenia. Jeżeli zamierzamy jednak zakupić drogi sprzęt do zastosowań profesjonalnych, to może okazać się on bardzo istotny. Trzeba zatem również wziąć pod uwagę kilka ważnych aspektów:
- wsparcie techniczne i posprzedażowe,
- dostępność serwisu gwarancyjnego,
- możliwość kalibracji (wzorcowania),
- możliwość adiustacji (dokonanie korekty poprawności wskazań).
Warto przy tym zaznaczyć, że w przypadku multimetrów o wartości do 100 zł trudno będzie znaleźć zakład, który podejmie się naprawy urządzenia. W razie korzystania z gwarancji również zwykle otrzymamy od producenta po prostu nowy sprzęt.
Jaki multimetr kupić – podsumowanie
Podsumowując, najlepszym wyborem w większości przypadków będzie cyfrowy multimetr ze średniej półki. Dzięki podświetlanemu ekranowi odczyt będzie dużo wygodniejszy niż na multimetrze wskazówkowym. Na tradycyjnym sprzęcie określenie pomiaru przez osoby niezbyt wprawione może być bowiem problematyczne. Z drugiej strony sprzęt analogowy umożliwia odczyt parametrów szybko zmieniających się w czasie. Na ratunek w takim wypadku przychodzi multimetr cyfrowy wyposażony w bargraf, cyfrowy symulator wskazań analogowych.
Urządzenie cyfrowe zwykle posiada oprócz możliwości dokonywania podstawowych pomiarów również szereg dodatkowych funkcji, które mogą przydać się podczas diagnozowania poważniejszych usterek. Są ponadto kompaktowe oraz bardzo poręczne, a dzięki zasileniu ogólnie dostępnymi bateriami odznaczają się dużą mobilnością. Ceny tego typu mierników uniwersalnych zaczynają się już od ok. 80 zł.
W kwocie ok. 150 zł kupimy natomiast sprzęt umożliwiający mierzenie zaciskowe, a także dysponujący np. opcją TRMS. Potrzebując urządzenia do bardziej profesjonalnych zastosowań, trzeba wydać ok. 250 zł. Multimetr taki powinien mieć oprócz przetwornicy TRMS również detektor napięcia NCV oraz bargraf.
Osoby pracujące ze skomplikowanymi instalacjami i przeprowadzające złożone pomiary (np. w instytutach doświadczalnych) będą natomiast potrzebować urządzeń dysponujących wieloma funkcjami, a także odznaczających się dużą dokładnością. Takie mierniki mogą kosztować nawet kilka tysięcy złotych.
Jeżeli zainteresował Cię temat powyższego artykułu, sprawdź jaka lutownica do elektroniki będzie odpowiednia do Twojego warsztatu.
Udostępnij