Heblowanie drewna – zwane inaczej struganiem – należy do czynności przeprowadzanych podczas wstępnej obróbki drewna. W dzisiejszym artykule podpowiadamy, jak przeprowadzić je prawidłowo. Oprócz techniki poznasz także narzędzia niezbędne podczas pracy.
Heblowanie drewna – zwane inaczej struganiem – należy do czynności przeprowadzanych podczas wstępnej obróbki drewna. W dzisiejszym artykule podpowiadamy, jak przeprowadzić je prawidłowo. Oprócz techniki poznasz także narzędzia niezbędne podczas pracy.
Heblowanie – co to jest?
Podczas przetwarzania drewna niezbędne jest jego oheblowanie. Umożliwia ono usunięcie drzazg, sęków oraz wyrównanie powierzchni wyrobów. Heblowanie polega na struganiu bardzo cienkich wiórków, co pozwala uzyskać wygładzoną strukturę oraz zmniejszyć grubość elementu.
Heblowanie ręczne
Tradycyjnie heblowanie drewna było przeprowadzane ręcznie. Do dzisiaj spotyka się je w małych zakładach stolarskich oraz rzemieślniczych. Istnieją dwa rodzaje narzędzi wykorzystywane do tego typu strugania:
- Hebel drewniany – chociaż narzędzie to powoli wychodzi z powszechnego użycia, wielu stolarzy używa ich w swoich zakładach (bez trudu można nabyć zupełnie nowe modele). Wadą hebla drewnianego jest to, że jego stopa dość łatwo deformuje się podczas intensywnej pracy. Można ją wprawdzie łatwo wyrównać, ale należy mieć do tego hebel o równej stopie. Regulacja ustawienia noża bywa w większości hebli drewnianych dość problematyczna.
- Hebel metalowy – bardzo precyzyjny sprzęt, który zazwyczaj posiada możliwość blokowania ostrza przez dźwignię oraz specjalną śrubę do ustawienia nożna. Stopa hebli metalowych cechuje się odpornością na odkształcenie, a sprzęt pod wpływem wilgoci się nie wypacza. Wadą hebli metalowych jest natomiast możliwość korodowania.
Heblowanie elektryczne
Strug elektryczny to bardzo wydajne narzędzie, dzięki któremu praca (struganie desek, usuwanie sęków) przebiega bardzo szybko. Do jego obsługi wymagana jest również pewna wprawa. Hebel tego typu posiada zazwyczaj prowadnicę równoległą do żłobienia, a także boczną. Dzięki temu wygodnie jest heblować pod kątem do 45°. Sprawdza się to podczas frezowania krawędzi.
Obecnie na rynku dostępnych jest wiele modeli strugów elektrycznych. Żeby z takim narzędziem dobrze się pracowało, podczas zakupu warto zwrócić uwagę na kluczowe parametry – moc (minimum 600 W), prędkość obrotową (min. 1400 obr./min), szerokość heblowania oraz jego głębokość (w zależności od potrzeb). Przydatna dla stolarzy, cieśli i rzemieślników będzie również funkcja felcowania (wycinanie rowków w celu łącznia różnych elementów).
Warto, aby strug elektryczny wyposażony był w opcję podłączenia do odkurzacza lub miał worek na wióry, a także posiadał zabezpieczenie przed przypadkowym włączeniem.
Ustawienie sprzętu
Przed rozpoczęciem pracy hebel należy dostosować. Przede wszystkim trzeba ustawić nóż. W heblach elektrycznych oraz żelaznych jest to stosunkowo łatwe, sprawiać problem może jednak w strugach drewnianych. Aby tego dokonać, musimy podbić tylną część kadłuba – tzw. odbój. Ostrze nie może wystawać poza stopę, a jeżeli się rusza, trzeba mocno zacisnąć klin. Ustawienie noża powinno zwykle być takie, żeby podczas heblowania desek wiórki nie przekraczały grubości 1 mm.
Również odchylak przed pracą powinien zostać wyregulowany. Odległość między nim a krawędzią cięcia nie powinna zwykle przekraczać 0,5 mm (przy pracy wymagającej precyzji może być nieco mniejsza). Jest to o tyle ważne, że w przypadku jego zbyt dalekiego ustawienia w powierzchni heblowanych przedmiotów mogą tworzyć się nierówności powstałe z połamanych wiórów. Będzie się tak działo zwłaszcza w przypadku obróbki miękkiego drewna (topola, świerk, sosna, olcha).
Technika heblowania
Kwestią kluczową jest właściwe przygotowanie obrabianych elementów. Przedmiot musi zostać wstępnie oczyszczony za pomocą rozpuszczalnika z żywicy (nieusunięta będzie zaklejać ostrze), resztek farb itp. Nie należy nigdy strugać drewna mokrego.
Heblowany element trzeba unieruchomić. Najlepiej umocować go w imadle lub użyć do tego ścisków. Aby hebel skutecznie się ślizgał, niektórzy stolarze smarują go dodatkowo parafiną. Heblować należy zgodnie z kierunkiem włókien, a ruch powinien odbywać się z naciskiem na przód. Hebel posuwa się od siebie. Osoby praworęczne powinny prawą dłonią obejmować tylną część narzędzia, a lewą go prowadzić przy nasadzie. Kąt strugania zależy od wielu czynników (twardości, metody obróbki), ale zwykle wynosi od 25 do 40 stopni.
Jak heblować deski? W przypadku heblowania kantów przed pierwszym posuwem trzeba przycisnąć nosek narzędzia do krawędzi elementu. Następnie docisnąć piętkę, co pozwoli zapobiec ich zaokrągleniu. Strugając z kolei np. krótszy koniec deski, musimy pamiętać o użyciu specjalnej przedłużki wykonanej z deski o tej samej grubości, którą unieruchamiamy imadłem. Pozwoli ona na zrobienie pełnego ruchu strugiem. Istotne jest również pamiętanie, aby sęki wygładzać krótkimi ruchami na skos, rozpoczynając od brzegu do środka.
Szlifowanie drewna możliwe jest za pomocą np. szlifierek kątowych, tarczowych, oscylacyjnych oraz mimośrodowych. Zwykle przeprowadza się je już po oheblowaniu, a przed lakierowaniem lub w celu usunięcia starych powłok – przed heblowaniem.
Struganie na strugarkach
Na koniec warto wspomnieć, że w większych zakładach stolarskich w powszechnym użyciu są specjalne mechaniczne strugarki. Ze względu na ruch narzędzia wobec przetwarzanego elementu można wyróżnić:
- struganie wzdłużne – służą do niego strugarki wzdłużne, narzędzie i element poruszają się w tym samym kierunku. Stosowane do długich przedmiotów lub elementów mocowanych w szeregu;
- struganie poprzeczne – wykonywane przez strugarki poprzeczne, w których przedmiot porusza się skokowo. Wykorzystywane do heblowania przedmiotów bardzo krótkich;
- struganie pionowe (dłutowanie) – robione na tzw. dłutownicach. Ruch podobny do strugania poprzecznego, narzędzie wykonuje posuw w kierunku pionowym.
Maszyny te pozwalają w bardzo szybki sposób obrobić duże ilości drewna, np. deski lub belki. Istnieją także analogiczne, do niedawna szeroko wykorzystywane w zakładach przemysłowych, specjalne strugarki do metalu. Jednak ze względu na zmniejszoną wydajność, zastępuje się je obecnie coraz częściej frezarkami.
Jeżeli interesuje Cię tematyka związana z obróbką drewna, sprawdź nasz artykuł prezentujący różne rodzaje pił tarczowych do drewna!
Udostępnij